Vietnam - giấc mơ 2035 (4): Giáo dục nằm ở đâu?

Để Việt Nam biến thành một nền kinh tế doanh thu nhàng nhàng cao vào năm 2035, trong Thông báo tổng quan vietnam 2035, các chuyên gia kiến nghị sáu chuyển đổi quan trọng:

1. Hiện đại hóa nền kinh tế đồng thời với nâng cao năng lực khó khăn của khu vực kinh tế cá nhân.

2. Sản xuất năng lực đổi mới thông minh, lấy khu vực kinh tế tư nhân làm trọng điểm.

3. Nâng cao hiệu quả của quá trình thành phố hóa, tăng cường kết nối giữa các thị trấn và vùng phụ cận.

4. Sản xuất bền vững về không gian và đẩy mạnh kĩ năng ứng phó với chuyển đổi khí hậu.

5. Bảo đảm công bằng và hòa nhập phố hội cho các đội ngũ yếu thế cùng với sự tạo ra của phường hội trung lưu.

6. Xây đắp một Nhà nước pháp quyền tiến bộ với nền kinh tế thị trường hoàn toản, hội nhập và phường hội dân chủ sản xuất ở trình độ cao.

Ảnh minh họa trên báo giaoduc.net.vietnam.

Trong hơn 160 trang của Lên tiếng, phần dành cho giáo dục chỉ chiếm hữu một dung lượng rất khiêm tốn, khoảng 3 trang trong khoảng giữa trang 77 đến đầu trang 80.

Quan sát yếu tố nhập cuộc soạn thảo Lên tiếng, chỉ có độc nhất vô nhị một cựu thứ trưởng giáo dục là ông Bành Tiến Long, số còn lại phần nhiều là chuyên gia kinh tế, nhà băng và vì thế, không có gì ngạc nhiên khi Giáo dục không được niềm nở đúng mức trong Báo cáo.

Yếu tố thời sự mới, can hệ tới cuộc cách mệnh công nghệ, kỹ thuật, giáo dục mà một vài người gọi là cách mệnh 4.0 thì tuồng như lại càng ko phải là ngành nhiệt tình của các chuyên gia kinh tế?

Chỉ tiêu đề ra cho Giáo dục trong 20 năm đến là thay vì phổ cập Tiểu học hoặc Trung học Chợ, vn sẽ phổ cập giáo dục Trung học Nhiều (Tr.79):

“Cân nhắc chuyển đổi hai phân hệ riêng rẽ (Trung học Nhiều theo hướng học thuật và khoa học/ dạy nghề) thành một hệ thống duy nhất cho phép học theo hai hệ để nhận bằng tốt nghiệp Trung học”.

Thực hiện nhân tố này có đồng nghĩa với việc sẽ hoàn thành quan điểm phân luồng ngay từ bậc phổ thông, chỉ còn lại một hệ thống độc nhất?

Phổ cập giáo dục Trung học Đa dạng liệu có đồng nghĩa với việc kết thúc hiện trạng thi vào lớp 10, một vấn đề gây đau đầu phụ huynh và những biến tướng của hiện tượng chạy lớp, chạy trường?

Tuy nhiên, để vn trở thành nước doanh thu làng nhàng cao, hướng đến “thịnh trị, sáng tạo, công bình và dân chủ” tham gia năm 2035 mà thiếu những phân tách thấu đáo và kiến nghị chi tiết về vai trò và chính sách Giáo dục thì quả là hơi không dễ dàng nắm bắt.

Liệu đây có phải là căn bệnh kiếm được thức vốn sống sót đa số năm qua, rằng giáo dục chỉ nên được đề cao về lý thuyết, tụng ca thật rôm rả trong các hội nghị để thầy trò đỡ tủi, còn thực tế thì nên để cuối cùng bởi giáo dục không khiến cho ra gạo, sắt thép, tàu bay, hoả tiễn…?

Nếu như nền giáo dục Việt Nam được tôn trọng đúng mức, xứng đáng với câu “giáo dục là quốc sách hàng đầu” thì không bao giờ có chuyện chấp thuận huấn luyện nhóm giáo viên từ những đối tượng“chuột chạy cùng sào”, không bao giờ có chuyện công ty công quyền thành phố cho người đập phá trụ sở Bộ Giáo dục tham gia cuối những năm 80 thế kỷ trước.

Năm 2013, Trung ương ban hành một Quyết nghị (Nghị quyết số 29-NQ/TW - 4/11/2013) về thay đổi cơ bản, toàn diện giáo dục đào tạo.

Vậy nhưng dù Lên tiếng tổng quan lên tiếng đầu năm 2016, nghĩa là hai năm sau, những vấn đề nổi cộm trong thông báo lại không hề có bóng dáng của giáo dục.

Nền Giáo dục Việt Nam bậc nhiều lúc thì “thực nghiệm”, lúc thì VNEN, lúc “nói không với bị động và bệnh thành quả”, lúc “ngồi nhầm lớp”, con trẻ đi học lúc thì “tấn công hội đồng bạn học”, lúc  “thích là đốt”…

Với trạng thái ấy lấy gì bảo đảm vn sẽ có một lớp người đủ năng lực và hành vi thi hành 6 hàng ngũ yếu tố mà các chuyên gia ngân hàng, kinh tế hay quản lý đề cập?

Ở bậc Đại học, vừa mới đây, chỉ huy một vài trường ngoài công lập và dư luận phản đối khỏe mạnh việc tổ chức, địa phương chỉ tuyển nhân viên cử nhân, kỹ sư ra trường các trường công lập, xem đó là quyết định không phù hợp với luật pháp của luật pháp hiện hành.

Bên cạnh đó có thể điểm danh một vài chục trường Đại học công lập gắn với cụm từ “lùm xùm” và không nên kinh ngạc khi hiện ra những tên trường thuộc hàng uy tín nhất hai toàn quốc như Bách Khoa, Kinh Tế, Ngoại Thương…

Thật tâm, người viết không quá bất ngờ khi thiết kế “quy hoạch” tương lai tổ quốc, dân tộc, người ta không mấy nhiệt tình đến giáo dục, yếu tố này vốn là truyền thống “từ xưa đến nay” dựa theo ý cụm từ đã được dùng trong Lên tiếng.

Các văn bản, quyết nghị, luôn dành cho Giáo dục những lời có cánh, thực tế Giáo dục luôn là lĩnh vực được ưu tiên sau An toàn, Quốc phòng, Ngoại giao, Tài chính, v.v… Tóm lại, cấp ưu tiên của Giáo dục luôn là cấp “đội sổ” và cho nên “Non sông đội sổ” chỉ là hệ quả thế tất.

Ưu tiên về kinh tế, thể chế… không sai vì đó là phản ứng dồn nén một thời điểm dài nhưng đó là những trở ngại có tính “ăn xổi”, những trắc trở mấu chốt, dài lâu của non sông là “trồng người” thì cần đến hàng trăm năm và không thể “ăn xổi” - như lời căn dặn của Cụ Biển.

Quốc gia sẽ tiến về đâu, khi chủ trương ăn xổi của chúng ta lại thích hợp, lại được phụ họa bởi vài cao kiến “ăn xổi” của những người vốn chẳng thể nói là thông hiểu 100% tính cách người Việt?

Thời Pháp thuộc, bè phái thực dân thực thi chính sách “dân ngu dễ trị”, cách mệnh tháng 8/1945 xóa bỏ hình thức thực dân phong kiến nhưng tàn tích của nó thì chưa chắc đã mất tích hoàn toàn, vẫn còn đâu đó quan điểm “dốt thì dễ bảo”, cấp trên dốt không mấy khi có cấp dưới nhiều năm kinh nghiệm.

Lãnh đạo dốt không mấy khi lựa chọn người tài tham gia ekip của bản thân.

Giáo sư Ngô Bảo Châu nói chuyện cùng giáo viên, những người làm cho công việc giáo dục (Ảnh: nld.com.vn).

Chỉ việc thi tuyển vô tư giáo viên các đơn vị quản lý, nửa thế kỷ vẫn làm cho chưa tốt, lời hứa “giáo viên sống được bằng lương” chẳng biết đến bao giờ mới thành hiện thực, chỉ một việc huỷ bỏ tổ chức chủ quản các trường Cao đẳng, Đại học chúng ta mất hàng chục năm chưa thể tiến hành.

Chỉ việc ban hành văn bạn dạng quy phạm luật pháp về xử lý công dân dùng bằng “dởm”, mấy chục năm chúng ta vẫn không dám đưa thành một điều trong luật bởi người dân ít dùng bằng “dởm” mà cơ bản là cán bộ, đảng viên!

Tại sao không muốn giải quyết, sợ xử lý người dùng bằng “dởm”?

Vì có khi đó lại là thủ trưởng của người có bằng thật - như ông Trưởng ban Đơn vị Thành ủy Vị Thanh, Hậu Giang mới đây! Và cũng còn một sự thực khác, rằng nếu không cùng phong cách “dởm” thì thật khó khăn để ngồi cùng “mâm” với nhau!

Suy cho cùng, giáo dục không có chỗ trong giấc mơ Việt Nam 2035 cũng chẳng có gì phải bi thiết vì số mệnh giáo dục bấy lâu vẫn thế.

Vòng nguyệt quế đội trên đầu một số hôm sau là vứt vào sọt rác, chỉ có chiếc huy chương đeo dưới cổ lỗ là được trân trọng treo trong tủ trưng ở phòng khách hay phòng truyền thống?

Mà lại, liệu người Việt có cần phải học hết Trung học Phổ thông rồi mới nghĩ tới chuyện học nghề hay có thể đi khiến sớm hơn để thanh toán gian khổ cuộc sống? Và Đại học có phải là bậc thang danh vọng độc nhất vô nhị dành cho những con người chỉ cần một cuộc sống bình dị?

Ví như những bộ óc kiệt xuất không trả lời được câu hỏi ấy thì lẽ nào, hãy để các cháu học sinh tự tìm câu tư vấn theo nguyên tắc “trời sinh voi, trời sinh cỏ”?

Và lẽ nào, 20 năm nữa, khi nhân tố kiện kinh tế trở thành khá giả, khi gia đình cán bộ, công chức đều có ôsin thì chẳng cần tới giáo dục công cộng, chỉ cần nền “giáo dục ôsin” là đủ vì trẻ thơ sẽ ăn món ăn kiểu ôsin, nói theo giọng ôsin và thân với ôsin hơn thân với ba má?

Liệu lĩnh vực Giáo dục có nên xây dựng riêng một chuyên đề “Việt Nam - giấc mơ giáo dục 2035” thay vì chờ mong tham gia ba rường cột của Chính phủ và Ngân hàng trái đất?

Có thể bạn quan tâm: tin tức nhanh