Cần ngay các giải pháp lắp đặt tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện than

Nhiều nước trên trái đất chế tạo điện từ nhiệt điện than đã dùng tối đa lượng tro xỉ làm nguyên liệu cho các nghề gia công vật liệu xây dựng. 

Bãi thải xỉ của nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân. Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn
 

Việt Nam đã chế tạo nhiệt điện than từ lâu, đến nay, hệ thống điện đã có hơn 13.000MW nhiệt điện than. Không những thế, nguồn tro xỉ của các nhà xưởng nhiệt điện thải ra lại chưa được tận dụng làm nguyên liệu cho sản xuất.

Tại hội thảo “Công nghệ nhiệt điện than và môi trường” bởi Bộ Công Thương đơn vị mới đây, ông Linzupic & Keputhin - đại diện Tập đoàn KEPCO (Hàn Quốc) khẳng định, cả 2 loại tro xỉ được thải ra từ các nhà máy nhiệt điện (là tro bay và tro đáy lò) đều được tận dụng tối đa. "Đối với nhà máy chúng tôi thì tro xỉ không phải là chất thải mà nó là nguồn vật liệu quý, kể cả tro bay và tro đáy lò. Đối cùng tro bay được chúng tôi tái chế dùng biến thành nguyên liệu trong nghề xi măng, còn tro đáy lò cũng được nhà máy chúng tôi lắp đặt hết, để làm nguyên liệu trong ngành kiến trúc và xây dựng. Ngay cả đối với tro bay nhà máy chúng tôi cũng tiến hành thu hồi lại ở mức tối thiểu là 5% làm nhiên liệu của lò, tức là nhiên liệu của máy quay về làm tính năng của than".

Trong khi đó, ở Việt Nam trung bình mỗi năm có hơn 15,7 triệu tấn tro xỉ, thạch cao được thải ra từ 20 nhà xưởng nhiệt điện than đang vận hành cùng tổng công suất đặt 13.110 MW, tiêu thụ khoảng 45 triệu tấn than/năm. Dự định đến năm 2020 có thêm 12 dự án nhiệt điện than được đưa vào vận hành, tổng công suất nguồn nhiệt điện than khi đó theo 24.370 MW, lượng tro xỉ từng năm thải ra môi trường lên tới hơn 25 triệu tấn. Và trong khi Việt Nam là nước đang lớn mạnh, phần nhiều công trình, dự án xây dựng cần nguồn vật liệu (đất, đá, cát, sỏi…) để san lấp mặt bằng. Việc thiết kế tro xỉ thải từ các nhà xưởng xi măng đã được nhiều nước dùng làm gạch không nung, gia công xi măng… lại chưa được tận dụng. 

Ngày nay, ngoài một số ít nhà máy như Nhiệt điện Phả Lại tiêu thụ được nguồn tro bay cho chế tạo xi măng và tro xỉ được người dân quanh vùng khai thác làm gạch thủ công thì hơn 15 triệu tấn tro xỉ đang để hoang phí, dồn ứ, chất đống, thậm chí nhiều nhà máy không còn đủ khu chứa thải.

Ông Nguyễn Văn Thanh, Trưởng phòng Bình an sức khỏe và Môi trường (Nhà máy nhiệt điện Vũng Áng thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam) cho biết, Nhiệt điện Vũng Áng gần đây đã phải đình lại việc phân phối tro xỉ và số lượng tồn kho đã lớn. "Hiện có nhiều đối tác gia công xi măng muốn lấy nhưng mà không đủ giấy tờ hợp lệ, nếu không cho chuyên chở sẽ có nguy cơ phải đóng cửa nhà xưởng. Các bộ, nghề cần sớm phê duyệt và tháo gỡ cho các đơn vị có yêu cầu lắp đặt tro xỉ làm vật liệu xây dựng để giải phóng lượng chất thải đang bị tồn"- ông Thanh kiến nghị.

Đảm bảo ông Hoàng Quốc Vượng, Thứ trưởng Bộ Công Thương, gian nan lớn nhất thị trường hiện thời của các dự án nhiệt điện than là việc hoàn thiện dây chuyền pháp luật, trong đó thiếu các quy chuẩn kỹ thuật về tro, xỉ thiết kế làm model vật liệu xây dựng, san lấp mặt bằng… Một khó khăn nữa là lề thói tiêu lắp đặt, là thị trường tiêu thụ. Việc thiết kế tro xỉ làm gạch không nung, tạo ra sản phẩm mới, làm sao để chỉnh sửa thói quen tiêu lắp đặt cũng là vấn đề đặt ra. Nếu chúng ta lắp đặt được tro xỉ cho san lấp mặt bằng thì sẽ giải quyết hiệu quả, triệt để lượng tro xỉ của các nhà xưởng nhiệt điện ở địa điểm này- ông Vượng cho hay.

Ông Hoàng Quốc Vượng cũng cho rằng, đối cùng giai đoạn đầu khi thị trường sử dụng các vật phẩm sản xuất từ tro xỉ còn manh nha, còn rất mới thì việc tương trợ đối với các công ty thiết kế các tro xỉ nhà máy điện để làm vật liệu chế tạo ra các item VLXD về vốn, về đất đai, thuế khoá cũng hết sức quan trọng. Sau này khi người tiêu sử dụng đã quen cùng các item đó rồi thì các giúp đỡ có thể giảm dần… 

Ông Trần Viết Ngãi - Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cũng cho rằng, cần có cơ chế khuyến khích việc thiết kế tro xỉ làm nguồn vật liệu, tạo điều kiện về vốn vay ưu ái cho các đơn vị, nhà chế tạo sử dụng tro xỉ từ các nhà xưởng nhiệt điện làm nguyên liệu, vừa giảm thải ra môi trường, vừa tận dụng được nguồn nguyên liệu quý này.

Được biết, Bộ Xây dựng đã phối hợp với Bộ Công thương nghiệp lập “Đề án dùng tro xỉ thải từ các nhà máy nhiệt điện làm nguyên liệu xây dựng” trình Chính phủ ưng chuẩn trong tháng 11 này. Bộ Công thương khuyến nghị các cơ quan thúc đẩy cần sớm ban hành quy định về điều kiện của doanh nghiệp trong tiếp nhận, xử lý chất thải rắn thường nhật đạt quy định tại Nghị định số 38/2015/NĐ-CP của Chính phủ. Điều này sẽ giải quyết một cách triệt để vấn đề tro xỉ từ các nhà xưởng nhiệt điện đảm bảo đúng tinh thần chỉ đạo của Chính phủ về một số giải pháp thực hiện xử lý tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà xưởng hóa chất phân bón để làm vật liệu sản xuất, hay nguyên liệu xây dựng.

Xem nhiều hơn: vỏ tủ điện công nghiệp